🎯Koszmar NGO #3 Błędy w statucie NGO

Napisanie statut organizacji to nie jest prosta sprawa. I piszę to po napisaniu samodzielnie dwóch statutów,
kilkudziesięciu konsultacjach statutów różnych organizacji, a także z perspektywy kilkuletniego towarzyszenia
jako księgowa i doradca różnym organizacjom i ich działaniom.

Źle napisany statut potrafi związać ręce, odebrać możliwość podejmowania decyzji,
opóźnić rozpoczęcie działalności a nawet całkowicie ją zablokować.

Dlatego tak ważny jest etap jego tworzenia i pomoc osób znających się na prawie w tym zakresie.

Za kluczowe uważam kilka kwestii: 

1. Określenie celów statutowych (i tu uwaga: celów a nie sposobów realizacji,
bo spotkałam się z celami opisanymi jako sposoby ich realizacji).
W przypadku fundacji cele statutowe muszą być społecznie użyteczne,
natomiast stowarzyszenia mogą mieć cele skierowane do węższego grona odbiorców (np. stowarzyszenie wędkarzy).

Organizacja nie powinna realizować celów, których nie ma w statucie, bo nie jest do tego powołana.

Kluczowe jest również sprawdzenie, czy środki przeznaczone na wybrane cele statutowe będą zwolnione z podatku.
Jeśli nie, to trzeba będzie uwzględnić w budżecie obciążenie podatkiem CIT.

Niewiele organizacji o tym wie i dopiero przy rozpoczęciu współpracy z księgową okazuje się,
że trzeba zmieniać statut lub zapłacić podatek.

2. Określenie sposobów realizacji celów statutowych.
Podobnie jak w przypadku określenia celów, statut zobowiązuje organizację
do wybranych sposobów realizacji

Realizowanie ich w inny sposób może np.: wykluczyć możliwość korzystania
ze zwolnienia z podatku dochodowego. 

3. Określenie, czy i w jakim zakresie organizacja może prowadzić działalność statutową odpłatną.
Zakres ten można uwzględnić w treści statutu (co jest wiążące i w razie zmiany konieczna jest zmiana statutu),
lub zapisać tylko taką możliwość a zakres i podjęcie działalności odpłatnej powierzyć np. zarządowi,
który może to uregulować w uchwale.

4. Określenie, czy i w jakim zakresie organizacja może prowadzić działalność gospodarczą.
Te zapisy w całości muszą się znaleźć w statucie a decydowanie o momencie rozpoczęcia działalności i realizacji konkretnych działalności (bo nie trzeba od razu wszystkiego wdrażać) można powierzyć zarządowi.

Warto dobrze przemyśleć i określić kody PKD (Polska Klasyfikacja Działalności),
bo dodanie nowej działalności będzie wymagało zmiany statutu.

5. Wybór organów organizacji i ich członków 
Należy określić, jakie organy będą potrzebne, ile osób i na jak długo będzie sprawować kadencje.
Warto rozważyć, co stanie się z organizacją, gdy jeden z kluczowych członków organu formalnie
nadal będzie sprawować funkcję, ale fizycznie nie będzie mógł nic zrobić, np. będąc w śpiączce lub bezwładny. 

Statut powinien przewidywać taką możliwość i zabezpieczać ciągłość działań na nieprzewidziane wypadki.

6. Sposób zakończenia działania organizacji, w tym przeznaczenie majątku po jej likwidacji 
Istnieją pewne uregulowania w tym zakresie wynikające z przepisów dotyczących stowarzyszeń
i fundacji, jednak w statucie można je doprecyzować.

Statut powinien ułatwiać działanie, a nie być przeszkodą. Jeśli zawiera niedozwolone zapisy albo brak mu jakichś zapisów, organizacja nie zostanie zarejestrowana lub podejmowanie przez nią działań może być utrudnione.
Każda kolejna zmiana statutu będzie się wiązała z opłatami za zmianę w KRS oraz oczekiwaniem na akceptację zmiany przez sąd.